Organizacje podobne do SKOK-ów, służące samoobronie przed lichwą i stosujące zasadę samopomocy finansowej, istniały już w średniowieczu. Nosiły nazwy gildii kupieckich, maszoperii rybackich, banków pobożnych czy kas wdowich. Później nazywały się fundacjami taniego kredytu bądź towarzystwami wzajemnego ratowania się w nieszczęściach. Pionierem nowoczesnych spółdzielni finansowych był Friedrich Wilhelm Raiffeisen, zakładający na terenie Niemiec w połowie XIX wieku instytucje finansowe, które kierowały się w działaniu ideą samopomocy, samozarządzania i demokracji ekonomicznej. Na wzór kas Raiffeisena w Wielkopolsce powstawały banki ludowe tworzone przez księdza Wawrzyniaka, na Podolu kasy włościańskie zakładane przez błogosławioną Marcelinę Darowską, a w Galicji kasy Stefczyka, nazwane tak od nazwiska Franciszka Stefczyka, nauczyciela i działacza społecznego. Franciszek Stefczyk jest dziś patronem ruchu SKOK a największa Kasa w Polsce nosi jego imię. Do 3500 kas Stefczyka w okresie międzywojennym należało półtora miliona ludzi. Odegrały one ogromną rolę w budowie w odrodzonej Polsce sektora usług i drobnej przedsiębiorczości. Druga wojna światowa przerwała ich rozwój. Odbudowa kas kredytowych stała się możliwa po przemianach 1989 roku. Zajęła się tym Fundacja na rzecz Polskich Związków Kredytowych, działająca do 2010 roku.

Franciszek Stefczyk (1861 – 1924) – absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego, dr filozofii i nauk historycznych. Od 1884 r. nauczyciel w szkole rolniczej w podkrakowskim Czernichowie, zakłada tam pierwszą Kasę Oszczędności i Pożyczek. Jego działalność koncentruje się na rozpowszechnianiu wiejskich kas spółdzielczych na terenie Galicji oraz organizowaniu kursów dla pracowników powstających spółdzielni, tworzy podstawy prawne i organizacyjne spółdzielni rolniczo – handlowych. Od 1898 kieruje we Lwowie Biurem Patronatu dla Spółek Oszczędności i Pożyczek, przy którym powołuje Biuro Bankowe do obsługi kas wiejskich. W 1909 z jego inicjatywy powstaje Galicyjski Związek Mleczarski, w 1917 tworzy Spółdzielczy Instytut Naukowy. Pełni funkcję dyrektora naczelnego i prezesa Rady Nadzorczej Państwowego Banku Rolnego. W 1920 r z nominacji rządu wyjeżdża do Stanów Zjednoczonych organizować subskrypcję pożyczki narodowej wśród tamtejszej Polonii. Po powrocie do Polski zakłada Zjednoczenie Związków Rolniczych Rzeczpospolitej Polskiej Autor 128 prac związanych z ruchem spółdzielczym, w tym 13 podręczników i 12 prac naukowo – badawczych.